(Xây dựng) – Theo Hào Phú Thành cho biết Đô thị của nước ta đang bước vào giai đoạn chuyển dịch nhanh, tốc độ đô thị hóa đã đòi hỏi nhiều vấn đề trong công tác quản lý Nhà nước. Trong đó yếu tố con người đóng vai trò quan trọng, để có cái nhìn bình diện hơn đối với Kiến trúc sư trong giai đoạn phát triển đô thị hiện nay, phóng viên Báo Xây dựng đã có cuộc trao đổi với KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam.
 

Kiến trúc sư đóng vài trò quan trọng trong kiến tạo kiến trúc đô thị Quốc gia
 

- Thưa ông, ông có thể cho biết vai trò của Kiến trúc sư trong công tác quản lý Nhà nước đối với các vấn đề đô thị hiện nay là gì không?

KTS Phạm Thanh Tùng: Trong quản lý Nhà nước, Kiến trúc sư không chỉ là người tạo dựng, sáng tác, lập quy hoạch những công trình mà còn là người tạo dựng lên các kiến trúc đô thị của cả nước cũng như của thủ đô Hà Nội. Hiện nay cứ khoảng 10 Kiến trúc sư ra trường thì chỉ có 3 Kiến trúc sư hành nghề, còn lại là làm những việc khác như: Nghiên cứu, đào tạo, giảng dạy, quản lý. Trong đó, làm công tác quản lý có từ trung ương đến địa phương. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ thì chúng ta có khoảng 18 nghìn Kiến trúc sư trên cả nước, trong đó hơn 6 nghìn là Hội viên Hội Kiến trúc sư Việt Nam. So với thế giới thì số lượng Kiến trúc sư của chúng ta hiện nay chưa cao, nhưng cơ bản đáp ứng được nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước.

Tuy nhiên hiện nay chúng ta đang có một khoảng trống về quản lý kiến trúc. Tôi lấy ví dụ, xã hội đang rất kêu ca về công tác lập quy hoạch, mặc dù đã có những tín hiệu khả quan, nhưng công tác quản lý đô thị của chúng ta hiện nay rất yếu, từ Hà Nội đến TP Hồ Chí Minh và nhiều nơi khác nữa. Tôi cho rằng, chúng ta chưa có đội ngũ chuyên nghiệp để quản lý đô thị, đặc biệt là quản lý chuyên ngành. Bởi quản lý đô thị không chỉ là những vấn đề liên quan đến an ninh, trật tự, công nghiệp, kinh tế, an sinh xã hội mà chỉ riêng mảng quản lý đô thị cũng có nhiều vấn đề. Từ vấn đề hạ tầng, cây xanh, cấp điện, nước đến kiến trúc…

Ông có thể cho biết thực trạng sử dụng Kiến trúc sư của chúng ta hiện nay như thế nào không?

Theo công ty xây dựng Hào Phú Thành cho biết KTS Phạm Thanh Tùng: Thực tế chúng ta đang có rất nhiều Kiến trúc sư, nhưng lượng Kiến trúc sư được phân bổ không đồng đều. Trước đây thời bao cấp chúng ta đào tạo, phân bổ Kiến trúc sư theo kế hoạch của Nhà nước. Trong đó, những năm 1980 chúng ta có cả Kiến trúc sư ở cấp huyện, được gọi là Kiến trúc sư trưởng ở huyện. Thế nhưng sau này, thời kỳ kinh tế thị trường chúng ta có sự phân bổ đào tạo không đều, điều này dẫn tới việc nhiều Kiến trúc sư không kiếm được việc và phải mở những Cty riêng để làm.

Lượng Kiến trúc sư sau khi ra trường để về làm việc tại các quận, huyện là rất ít vì một số nguyên nhân sau: Do cơ chế tuyển chọn của chúng ta rất ngặt nghèo, ở đây tôi muốn nói về hai mặt tích cực và tiêu cực. Chúng ta chưa có định hướng tuyển chọn Kiến trúc sư về làm việc tại các quận, huyện nằm trong hệ thống công chức. Tôi cho rằng Kiến trúc sư phải tham gia vào công tác quản lý đô thị như phòng địa chính, phòng quản lý đô thị, phường ít nhất phải có một Kiến trúc sư. Bởi khi có Kiến trúc sư thì anh mới đọc được bản vẽ, mới hiểu được Luật, mới phân định thế nào là xây dựng đúng phép, trái phép để tham mưu cho chính quyền. Hiện nay chúng ta đang quản lý rất lỏng lẻo, thiếu cán bộ có chuyên môn trong lĩnh vực này.

Vậy thì Nhà nước cần có một chính sách nhằm thu hút được các Kiến trúc sư về các địa phương, tôi tin rằng ngân sách của một phường, hay quận huyện không đủ nguồn để trả lương cho các Kiến trúc sư. Thậm chí chúng ta còn có thể xã hội hóa để lấy tiền trả lương cho các Kiến trúc sư, tôi nghĩ mỗi một phường, một quận chúng ta nên thành lập một trung tâm để tư vấn kiến trúc, pháp lý xây dựng cho người dân, điều này đang cần thiết hiện nay.

Hiện nay chúng ta trống hoàn toàn, về cấp phường là không có Kiến trúc sư, quận thì quận có quận không. Ngoài ra, do bức thiết về kinh tế nên nhiều Kiến trúc sư thích về làm việc trong những ban quản lý dự án, Ban giải tỏa đền bù…chưa kể đến yếu tố đào tạo ra rất nhiều Kiến trúc sư, nhưng các Kiến trúc sư chỉ tập trung tại các trung tâm lớn, vùng sâu vùng xa thì không có Kiến trúc sư về làm việc.

Nếu làm tốt được những điều này chúng ta sẽ có một hệ thống công chức tốt, hiểu việc để tham mưu cho các cấp lãnh đạo những công việc liên quan đến kiến trúc xây dựng.

Quan điểm của Hội Kiến trúc sư Việt Nam như thế nào về thực trạng sử dụng Kiến trúc sư trong công tác quản lý Nhà nước về đô thị, thưa ông?

Trước đây chúng ta có Kiến trúc sư trưởng thành phố, tuy nhiên do cơ chế thị trường chúng ta có cách hiểu chưa đầy đủ về vai trò của Kiến trúc sư trưởng trong phát triển đô thị. Trong khi đó chúng ta chưa có chính quyền đô thị, chính quyền chúng ta là UBND, điều hành tập thể, cá nhân chịu trách nhiệm. Nhưng tại các nước phát triển thì Kiến trúc sư trưởng đảm nhiệm vai trò của Thị trưởng. Tôi cho rằng để có một hệ thống các Kiến trúc sư từ quận, huyện xã phường thì lãnh đạo thành phố cần có thay đổi tư duy, xem lại vai trò Kiến trúc sư trưởng của thành phố hiện nay như thế nào, Sở Quy hoạch kiến trúc không thể làm thay vai trò của Kiến trúc sư trưởng thành phố được.

Tôi đề nghị Bộ Xây dựng cần sớm nghiên cứu mô hình Kiến trúc sư về quận, huyện, phường, xã. Mỗi một phường nên có ít nhất một Kiến trúc sư thì mới đủ đáp ứng được các công tác của một chính quyền đô thị, mỗi quận cần phải có một trung tâm tư vấn kiến trúc.

Trước đây cấp quận, huyện không có nhiệm vụ đi duyệt quy hoạch, nhưng sau này phân cấp quận, huyện tham gia duyệt quy hoạch. Thế nhưng khi tham gia duyệt quy hoạch, cấp này không có chuyên môn, không có người thì rất khó khăn. Tôi nhận thấy, chúng ta ban hành các Nghị định, Thông tư về lĩnh vực xây dựng, kiến trúc nhưng chúng ta không có nguồn lực chuyên môn thì làm sao theo kịp được.

Trong khi đó hiện nay chúng ta không có Luật Kiến trúc sư, Luật hành nghề Kiến trúc sư, Luật đô thị… rõ ràng chúng ta bị thiếu về hành lang pháp lý. Từ nhiều năm nay chúng tôi đã quyết tâm xây dựng lên được một dự thảo Luật hành nghề Kiến trúc sư (gọi tắt là Luật Kiến trúc sư). Trong đó nói rất rõ vai trò của Kiến trúc sư, trách nhiệm của Kiến trúc sư đối với cộng động, tham gia vào vấn đề quản trị xã hội như thế nào. Được biết hiện nay Bộ Xây dựng đang giao cho các Vụ chức năng của Bộ thẩm định, xem xét trước khi có ý kiến trình Chính phủ, Quốc hội.

Trân trọng cảm ơn ông!

Vũ Chiến (thực hiện)